 Westerling was een
fantast en een roverhoofdman
Indien er nog enig
respect zou bestaan voor de daden van wijlen ex-kapitein
Raymond Westerling, is het na het lezen van Jaap de Moor's
boek (proefschrift) 'Westerling's Oorlog' nauwelijks meer
mogelijk hem anders te zien dan hooguit als een kleurrijke
fantast en roverhoofdman.
Westerling heeft door twee gebeurtenissen wereldwijd
bekendheid gekregen: de brute wijze waarop hij en zijn
Speciale Troepen in 1946 zijn opgetreden in Zuid-Celebes en
zijn mislukte staatsgreep in Bandung eind januari 1950.
Jaren heeft
niemand precies geweten wat Westerling nu precies voor
verdiensten
had, of wat hij verkeerd heeft gedaan. Alleen de verblinde
Westerling-adepten, die ervan uit gingen dat wat Westerling
begin jaren '50 liet optekenen in het boek Mijn Memoires op
waarheid berustte, kenden geen twijfel.
Pas toen Willem IJzereef in 1984 promoveerde op de de
Zuid-Celebes Affaire kwamen de uit de archieven beschikbare
feiten naar boven. Conclusie: Westerling was een 'harde
jongen', die met toestemming van zijn meerderen, onder wie
generaal Spoor, een (overigens kortstondig) eind wist te
maken aan een onbeheersbare toestand. Hij en zijn troepen
maakten daarbij ondermeer op uitgebreide schaal gebruik van
standrechtelijke executies. Door de dekking die Westerling
van boven kreeg bleef het mogelijk hem te zien als een man
die, omdat de omstandigheden dat vereisten, nu eenmaal hard
had moeten optreden
tegen 'extremistische elementen' onder de bevolking.
Grijze plekken
Het heeft nog eens 15 jaar geduurd voordat we meer
bijzonderhden kregen over de
jeugd van Westerling, zijn tijd in Zuid-Nederland, waar hij
begin 1945 gewond raakte, zijn periode in Medan, waar hij
samenwerkte met de Britten, zijn tijd als commandant van de
Groene baretten op Java en vooral de coup die hij pleegde in
1950. Jaap de Moor heeft deze grijze plekken in Westerlings
geschiedenis als eerste heel goed uitgezocht. Op grond van
documenten en enkele getuigen komt Westerling naar voren als
goedgetrainde militair, die alleen bevelen aanneemt van de
hoogste militaire autoriteiten, maar niet kan functioneren
binnen de hiërarchische en bureaucratisch georganiseerde
strijdmacht in Indonesië. Nog afgezien van Westerlings
karaktereigenschappen wreekt zich hier volgens De Moor ook
het feit dat hij nooit een officiersopleiding heeft gevolgd.
Het gevolg is dat Westerling eind 1948 als commandant van
het Korps Speciale Troepen wordt
vervangen. Een aanbod om als instructeur bij de Speciale
Troepen te blijven wijst Westerling van de hand. Als
vreedzaam burger begint hij in West-Java een
transport-onderneming.
Bandung-affaire
In zijn onderzoek signaleert De Moor de eerste berichten
dat Westerling in de loop van 1949 weer actief zou zijn.
Geruchten dat hij bezig is met het organiseren
van een 'geheim leger' dat zich verzet tegen de
aangekondigde
soevereiniteitsoverdracht nemen snel toe. Westerling heeft
onder veel inheemse militairen, in het bijzonder Ambonnezen,
altijd veel aanhang gehad. Voor hen is het een moeilijke
tijd. Waar moeten ze naar toe als het KNIL is opgeheven? Het
advies van Nederlandse zijde om over te gaan naar de TNI
wijzen de meesten af. Zij beschouwen het Indonesische leger
als hun aartsvijand en omgekeerd gaan ze er
van uit ook daar niet welkom te zijn.
In de tweede helft van 1949 neemt de desertie onder deze
militairen toe. Maar als ze horen dat Westerling plannen
heeft, die er wellicht toe kunnen leiden dat hun
positie binnen bijvoorbeeld een eigen strijdmacht van de
deelstaat Pasundan (West-Java) voorlopig is verzekerd,
groeit onder hen de bereidheid om hun voormalige leider door
dik en dun te volgen. Westerling stelt het zo voor dat zijn
eigen geheime leger (het zogeheten Leger van de
Rechtvaardige Vorst - APRA), naar men zegt bestaande uit
tienduizenden voornamelijk Sundanezen, de
hoofdmacht vormt en dat de Knillers slechts zullen
functioneren op enkele strategische punten. Onder die
voorwaarden zijn een paar honderd van zijn oude getrouwe
Groene Baretten wel bereid mee te doen, niet beseffend aan
welk risico's zij zich blootstellen bij een mislukking.
Verwijten
In zijn boek maakt Jaap de Moor Westerling ernstige
verwijten. Immers, Westerling wist heel goed dat de APRA
helemaal niet bestond, het is een fantoom. Hij draait zijn
getrouwen een rad voor ogen door de suggestie te wekken dat
zij slechts een bijrol zullen spelen. Over de consequentie
van een mislukking wordt al helemaal niet gepraat. Een
aantal door Westerling benaderde KNIL-officieren en
onderofficieren wil zich aan de zaak niet branden. Sommigen
doen toch mee onder druk van anderen. Weer anderen kijken
een andere kant op als eind januari hun ondergeschikten
wapenarsenalen openen en met vrachtauto's wegrijden.
Ik vat het hier heel kort samen, maar het is zeer de moeite
waard De Moors gedetailleerde verhaal, doorspekt met details
en namen, in zijn geheel zelf te lezen. Ik had liever gezien
- en misschien kan dat nog - dat er een apart betaalbaar en
handzaam boek zou zijn verschenen over Westerlings mislukte
coup en de consequentie van die mislukking voor Westerling
(die de dans ontsprong) en voor de coupplegers, die voor de
krijgsraad werden gedaagd en op Nederlands Nieuw Guinea hun
straf uitzaten. Aan Westerling's latere wederwaardigheden in
Nederland schenkt De Moor in verhouding weinig aandacht. Het
is misschien niet allemaal meer zo spectaculair, maar om het
boek over Westerling definitief te sluiten, zullen toch nog
een aanrtal zaken uit de jaren '70 en'80 de revue dienen te
passeren. Zoals de zakelijke ondernemingen waar Westerling
zich in begaf en die altijd eindigden in bankroet en
schulden. Maar ook: Westerlings 'adviseurschap' bij tal van
internationale acties waarbij huurlegertjes betrokken waren;
zijn plannen voor een 'staatsgreep' in Nederland en de druk
die van Surinaamse zijde op Westerling is uitgeoefend om
zich direct te bemoeien met de strijd tussen Desi Bouterse
en Ronnie Brunswijk.
Als je zo grondig over Westerling wilt schrijven als De Moor
heeft gedaan en je je daarbij uitgebreid verdiept in zijn
Turkse jeugd, dan kan en moet er ook nog een hoofdstukje bij
over Westerlings nadagen, inclusief zijn begrafenis.
Westerlings Oorlog bevat 550 pagina;s exclusief
voetnoten, bibliografie en een
korte Engelse samenvatting. Prijs f 70,--. Uitgeverij
Balans. ISBN 90 5018
4251. |
